Sâu Đục Thân Trên Lúa: Tác Hại, Cách Nhận Diện Và Giải Pháp Quản Lý Hiệu Quả
Sâu đục thân (Scirpophaga incertulas) là một trong những đối tượng gây hại nghiêm trọng trên cây lúa tại Việt Nam. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, chúng có thể làm giảm năng suất từ 10–30%, thậm chí lên đến 50% khi bùng phát trên diện rộng.
1. Cách Nhận Diện Sâu Đục Thân Trên Lúa
Hiểu rõ vòng đời và dấu hiệu gây hại là bước đầu để quản lý sâu hiệu quả:
Dấu hiệu đặc trưng:
• Giai đoạn đẻ nhánh: Cây lúa có hiện tượng héo chồi, dễ rút ra khỏi gốc, gọi là chết chồi.
• Giai đoạn làm đòng: Xuất hiện các bông trắng không hạt, gọi là bông cọc – do sâu non cắn phá bên trong thân lúa.
Vòng đời sâu đục thân:
1. Trứng: Bướm sâu đục thân bay ra đồng vào ban đêm, đẻ trứng trên lá lúa.
2. Sâu non: Nở ra, chui vào thân lúa, ăn rỗng ruột, gây chết chồi hoặc làm trống bông.
3. Nhộng – Bướm: Tiếp tục phát triển và lặp lại chu trình.
1.1. Sâu đục thân 2 chấm (Scirpophaga incertulas)
Đặc điểm:
Bướm màu vàng nhạt, cánh có 2 chấm đen nhỏ.
Sâu non màu trắng ngà, đầu nâu.
Gây hại:
Gây hiện tượng dảnh héo ở giai đoạn đẻ nhánh.
Gây bông bạc ở giai đoạn làm đòng và trổ.
1.2. Sâu đục thân 5 vạch (Chilo suppressalis)
Đặc điểm:
Bướm màu xám nâu, cánh có 5 vạch ngang mờ.
Sâu non màu trắng hồng, thân có các sọc dọc.
Gây hại:
Cũng gây dảnh héo, bông bạc, thường xuất hiện muộn hơn sâu 2 chấm.
Phá hoại mạnh ở các vùng gieo sạ dày, lúa tốt, nhiều đạm.
1.3. Dấu hiệu sâu ở giai đoạn đẻ nhánh
Nhánh lúa héo, khô trắng, bóc thân thấy sâu non bên trong, trứng sâu như vảy cá ở mặt dưới lá.
1.4. Dấu hiệu sâu đục thân hại lúa ở giai đoạn làm đòng:
Bông lúa không trổ ra được, nằm trong bẹ lá (hiện tượng bông bạc), bông trổ ra nhưng bị trắng, không có hạt, ruộng lúa trổ không đều, lúa bị lùn cục bộ.
2. Nguyên Tắc Quản Lý Sâu Đục Thân Hiệu Quả
Để phòng trừ sâu đục thân, cần kết hợp nhiều biện pháp tổng hợp:
A. Biện pháp canh tác – Phòng là chính
• Gieo sạ đồng loạt, né rộ: Đảm bảo thời vụ giữa các ruộng chỉ chênh lệch 7–10 ngày, tránh tạo điều kiện cho sâu cư trú liên tục.
• Mật độ gieo sạ hợp lý: Không sạ quá dày để giảm độ ẩm, hạn chế nơi trú ẩn của sâu.
• Bón phân cân đối: Hạn chế sử dụng quá nhiều đạm (ure), tăng cường lân và kali giúp cây cứng cáp, giảm sâu bệnh.
• Vệ sinh đồng ruộng: Sau thu hoạch, cần cày kỹ gốc rạ, tiêu diệt trứng và nhộng còn sót lại.
B. Biện pháp hóa học – Phun thuốc đúng thời điểm
“Thời điểm vàng” để phun thuốc là:
• 5–7 ngày sau khi thấy bướm xuất hiện: Đây là lúc trứng chuẩn bị nở.
• Khi sâu non mới nở, còn bên ngoài thân lúa – lúc này thuốc trừ sâu đạt hiệu quả tối ưu.
3. Sản Phẩm Quản Lý Sâu Đục Thân Hiệu Quả
3.1. APASHUANG 10GR
Hoạt chất: Thiosultap – Sodium (Nereistoxin)
Công dụng: Là thuốc trừ sâu phổ rộng, tính thấm sâu mạnh chuyên trị sâu đục thân hại lúa, ngô (bắp), mía. Thuốc ít ảnh hưởng đến môi trường và con người. Với Hoạt chất Nereistoxin (Thiosultap-Sodium – công thức hóa học C5H13NO6S4) kiểm soát một số loại côn trùng miệng nhai và chích hút cho lúa, rau màu và cây ăn quả.
Phòng ngừa Sâu đục thân
3.2. REDBULL – S
Hoạt chất: Profenofos 400g/L + Cypermethrin 40g/L
Công dụng: REDBULL – S là thuốc trừ sâu hỗn hợp 2 hoạt chất Cypermethrin và Profenofos có tác dụng TIẾP XÚC – NỘI HẤP – THẤM SÂU diệt sâu cực mạnh và hiệu quả kéo dài.
Quản lý Sâu đục thân
4. Tổng Kết
Việc chủ động phòng ngừa sâu đục thân bằng các biện pháp canh tác hợp lý, kết hợp với việc sử dụng thuốc đúng thời điểm là chìa khóa để bảo vệ mùa màng. Đừng để sâu đục thân làm thất thoát năng suất và ảnh hưởng đến chất lượng hạt lúa!
